تحقیق درباره ابوعلی سینا؛ پزشک نامور ایرانی

با تحقیق درباره ابوعلی سینا، از دانشمندان برجسته ایرانی، همراه این بخش از ستاره باشید.

اینتین – به جرئت می‌توان گفت هیچ ایرانی‌ای نیست که نام درخشان ابوعلی سینا را نشنیده باشد؛ پزشک نامدار ایرانی که قرن‌‌هاست شهرتش سراسر جهان را فراگرفته است. با بررسی و تحقیق درباره ابو علی سینا به انگلیسی Abu Ali Sina می‌توان دریافت که این پزشک مشهور ایرانی خدمات بزرگی در زمینه طب به انجام رسانده و در طول عمر ۵۷ ساله اش ۴۵۰ کتاب تالیف کرده است که هریک از آن‌ها مانند گنجینه‌ای ناب، دانش او را به نسل‌های بعد منتقل می‌کند. نقش ابن سینا در پزشکی و فلسفه غیرقابل انکار است.

بسیاری از مخاطبان علاقه‌مند و دانش‌اموزان پایه ششم برای تحقیق درباره این شخصیت بزرگ علمی، مواردی مانند عکس ابو علی سینا، فلسفه ابن سینا یا علت مرگ ابن سینا را جست‌وجو می‌کنند.

ابوعلی سینا کیست؟

ابن سینا با نام اصلی حسین، فرزند عبدالله و ستاره بود و گفته می‌شود یکم شهریور سال ۳۵۹ هجری شمسی مصادف با ۹۸۰ میلادی متولد شد. محل تولد ابن سینا نیز روستای افشنه (بخارا) ذکر شده است. پدر ابن سینا که عبدالله نام داشت فرزند حسن و حسن فرزند علی و علی فرزند سینا بود. به همین دلیل وی به ابن سینا، پورسینا و ابوعلی سینا مشهور گردید.

ابوعلی سینا پزشک، ریاضی‌دان، منجم، فیزیک‌دان، شیمی‌دان، جغرافی‌دان، زمین‌شناس، شاعر، منطق‌دان و فیلسوفی بزرگ بود و در دوران جوانی به‌طرز شگفت‌آوری توانست به همه این علوم تسلط پیدا کند.

همسر و فرزندان ابن سینا
بسیاری از کاربران درباره همسر ابو علی سینا کنجکاوند و عباراتی مانند نام فرزند ابو علی سینا را جست‌وجو می‌کنند، اما باید بگوییم این شخصیت بزرگ هیچ‌گاه به‌صورت رسمی ازدواج نکرد.

تحصیلات ابن سینا
نبوغ بی‌نظیر ابوعلی در همان دوران کودکی مشخص بود، به طوری که تا ۱۰ سالگی تمام قرآن و صرف و نحو را آموخت و پس از آن به یادگیری منطق و ریاضیات مشغول شد. او در ۱۴ سالگی از استاد خود پیشی گرفت. او هم‌چنین علم منطق را از استادش ابوعبدالله ناتلی آموخت و طبیعیات، مابعد‌الطبیعه و علم طب را را نزد استادش ابوسهیل مسیحی فراگرفت.

ابن سینا در نوجوانی مباحث متافیزیک ارسطو (مابعدالطبیعه) را مطالعه کرده و سوالات زیادی در مورد این علم در ذهنش شکل گرفت. او پس از خواندن نظریات فارابی در مورد این کتاب، پاسخ بسیاری از سوال‌های خود را پیدا کرد. پس از آن به مطالعه فلسفه علاقه‌مند شده و با مطالعه‌ی بیشتر، سوالاتش نیز بیشتر شد.

طب ابن سینا
ابن سینا مطالعه علم پزشکی را از ۱۶ سالگی آغاز کرد. او علاوه بر یادگیری نظریات اولیه‌ی این علم، با درمان‌های متعدد، روش‌های درمانی جدیدی را نیز کشف کرد. او زمانی که تنها ۱۸ سال داشت توانست امیر نوح سامانی را از یک بیماری سخت نجات دهد و به همین خاطر امیر به او اجازه داد که از کتاب‌خانه باشکوهی که مخصوص شاهزادگان سامانی بود، استفاده کند.

مذهب ابن سینا
بوعلی سینا خانواده‌ای شیعی‌مذهب داشت و خودش نیز مسلمان و قائل به مذهب تشیع بود.

آثار ابو علی سینا
حکیم ابن سینا ۴۵۰ کتاب در زمینه‌های گوناگون نوشته است که تعداد زیادی از آن‌ها به مباحث پزشکی، حکمت و فلسفه مربوط می‌شود. از آنجا که در آن دوره، عربی زبان رایج آثار علمی بود، ابن سینا و سایر دانشمندان ایرانی آن زمان هم اکثر کتاب‌های خود را به زبان عربی می‌نوشتند؛ اما بعدها برخی از این آثار به زبان‌های دیگر از جمله فارسی ترجمه شد.

ابن سینا نویسنده کتاب شفا (یک دانشنامه علمی و فلسفی جامع) است و کتاب القانون فی‌ الطب که یکی از معروف‌ترین آثار تاریخ پزشکی است هم از آثار این دانشمند بزرگ به شمار می‌رود. به‌طور کلی، از جمله مهم‌ترین آثار ابن‌ سینا جز دو کتاب مذکور، می‌توان به الاشارات و التنبیهات فی المنطق والحکمه و بسیاری رساله‌های دیگر فارسی و عربی اشاره کرد.

کتاب های فارسی ابن سینا
ابوعلی سینا در ادبیات فارسی تبحر خاصی داشت و بیش از ۲۰ اثر فارسی به او منسوب است که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به انتساب دانشنامه علائی و رساله نبض اشاره کرد.

البته ابوعلی سینا تالیفات دیگری به فارسی نیز دارد که از جمله آن می‌توان موارد زیر را نام برد:

کنوزالمعزمین
ظفرنامه
حکمه الموت
رساله نفس
رساله معراجیه
المبدا المعاد
اثبات النبوه
علل تسلسل موجودات
رساله جودیه
معیارالعقول
رساله عشق
حل شکلات معینه
رساله اکسیر
رساله در منطق
رساله در اقسام نفوس
فی تشریح الاعضا
رساله در معرفت سموم
علم پیشین و برین

شخصیت علمی ابن سینا

با وجود این که زندگی ابن سینا پر از فراز و نشیب بود و در عین حال عمری طولانی نیز نداشت، اما زندگی عقلانی و حکیمانه بسیار پرباری داشت. گواه این مطلب، تعداد و نوع آثاری است که او تالیف کرده است و نیز خصوصیات شاگردانی که در نزد او درس خوانده اند؛ مانند بهمنیار و جوزانی.

نیروی تمرکز فکری او عالی بود؛ تا جایی که گاهی در آن حین که سوار بر اسب در رکاب پادشاه عازم جنگ بود، بعضی از آثار خود را املا می‌کرد تا نویسنده‌ای که در خدمت داشت، آن‌ها را بنویسد. او با مهارت عجیبی که در تمامی شاخه های دانش آن زمان داشت، توانست در زمینه فلسفه، اساس مکتب مشاء در سنت فکری اسلامی و نیز اساس فلسفه قرون وسطی را بریزد.

در بستر طب و پزشکی نیز توانست میراث بقراطی و جالینوسی را ترکیب کند و در علم و ادب اسلامی چنان تاثیر کند که هیج کس پیش یا پس از وی نتوانسته باشد به آن شکل تاثیرگذار باشد.

مهاجرت ابوعلی سینا
در ادامه درباره سفرهای ابن سینا در طول زندگی پربارش و دلیل هر سفر می‌خوانید.

۱. از بخارا به گرگانج
مهارت ابن سینا در علم پزشکی و توانایی وی در معالجه حاکم آن زمان، موجب شد تا مورد محبت حاکم واقع شده و در دربار، موقعیت بسیار خوبی داشته باشد. ولی به سبب آشفتگی اوضاع سیاسی در ماوراء النهر، زندگی بر ابن سینا در زادگاهش دشوار شد و او ناچار بخارا را به مقصد گرگانج (ترکمنستان امروزی) ترک کرد.

۲. گرگانج به جرجان
یکی از آرزوهای ابوعلی سینا ملاقات با قابوس بن وشمگیر (حامی نام‌دار علم و ادب) در جرجان بود؛ اما زمانی که به جرجان رسید، او از دنیا رفته بود. بنا به گفته منابع معتبر، ابن سینا در این سفر با عارف و شاعر مشهور ابوسعید ابوالخیر ملاقات کرد.

۳. جرجان به ری
ابن سینا از این‌که نتوانسته بود قابوس بن وشمگیر را ملاقات کند بسیار اندوهگین شد و چندسالی را در دهکده‌ای به عزلت نشست. پس از مدتی به ری رفت و به خدمت مجدالدوله از فرمانروایان دیلمی درآمد.

۴. ری به همدان و قزوین
حدود ۳۰ مقاله‌ از آثار او در زمان اقامت در ری نوشته شد. مادر مجدالدوله (فرمانروای دیلمی) یعنی سیده خاتون نایب‌السلطنه ری بود. پس از مدتی درگیری‌ها در داخل حکومت ری بالا گرفته و نایب‌السلطنه با پسران خود مشکلاتی پیدا کرد. در نتیجه ابن سینا از ری به قزوین رفته و پس از مدت کوتاهی همدان را به‌عنوان مقصد خود انتخاب کرد و در خدمت شمس الدوله بود.

نگارش اولین کتاب و فرار از زندان

بوعلی توانست شمس‌الدوله را معالجه کند و به همین دلیل چنان تقربی نزد وی پیدا کرد که عهده‌دار منصب وزارت گردید و مدت چند سال تا هنگام مرگ امیر، عهده دار این وظیفه سنگین بود. پس از مرگ شمس الدوله بخت از وی روی گردانید و چون از ادامه خدمت در منصب وزارت خودداری کرد، او را به زندان افکندند. در زندان کتاب مشهورش شفا را به رشته تحریر درآورد. پس از مدتی توانست از زندان فرار کند و با لباس درویشی از همدان گریخت.

۵. همدان به اصفهان
ابن سینا از همدان به اصفهان که مرکز بزرگی از علم به شمار می‌رفت و سال‌ها بود که آرزوی دیدار آنجا را داشت، سفر کرد. او در این شهر مورد توجه علاءالدوله قرار گرفت و مدت پانزده سال با آسایش خاطر در آن شهر زندگی کرد.

درگذشت ابن سینا در همدان
آسایش در اصفهان برای ابن سینا دائمی نبود؛ چرا که یک بار اصفهان در معرض حمله مسعود غزنوی قرار گرفت و در این حمله بعضی از آثار مهم این حکیم بزرگ از میان رفت. ابن سینا در حمله‌ی ارتش به همدان دچار بیماری شدید کولیک شده بود. نشانه‌های تاریخی می‌گوید که ابن سینا بر اثر این بیماری به‌سختی قابلیت ایستادن داشته است. این بیماری بار دیگر و در سال‌های آخر به او حمله کرد.

دوستان ابن سینا او را به آرامش و کار کمتر دعوت می‌کردند اما او اعتقاد داشت «زندگی کوتاه و وسیع بهتر از زندگی طولانی و محدود است». در نهایت پشیمانی در بستر مرگ به سراغ شیخ‌الرئیس آمد. او در روزهای آخر تمامی مال و اموال خود را بخشید، غلامانش را آزاد کرد و در سه روز آخر تا پایان عمر، در خانه مانده و به خواندن قرآن مشغول شد. ابوعلی سینا سرانجام در دوم تیر سال ۴۱۶ هجری شمسی در سن ۵۷ سالگی در ماه رمضان قمری از دنیا رفت و در همدان به خاک سپرده شد.

روز بزرگداشت بوعلی سینا در تقویم
در تقویم ملی ایران، یکم شهریور ماه به عنوان روز بزرگداشت ابن سینا و روز پزشک ثبت شده است.

منبع | ستاره