اگر رفتار نوجوانت تو را گیج کرده، علم می‌گوید شاید این همان رشد سالم باشد.
اینتین – دوران نوجوانی پر از تغییر، تجربه و کشف است. در این مرحله، نوجوانان می‌خواهند خودشان تصمیم بگیرند، نظر بدهند و مسیرشان را پیدا کنند. اما بسیاری از رفتارهایی که از نگاه والدین نشانه‌ی «سرکشی» یا «بی‌احترامی» است، در واقع نشانه‌های رشد سالم مغزی و عاطفی‌اند. علم امروز نشان می‌دهد اگر والدین این رفتارها را درست درک کنند، می‌توانند رابطه‌ای قوی‌تر، صمیمی‌تر و پایدارتر با فرزند نوجوان خود بسازند.
رشد سالم از نگاه علم
پژوهش‌های روان‌شناسی بر پایه‌ی نظریه خودتعیینی (Self-Determination Theory یا SDT) تأکید می‌کنند که حمایت از استقلال نوجوان باعث افزایش سه نیاز روانی پایه می‌شود:
خودمختاری (احساس آزادی در تصمیم‌گیری)
شایستگی (باور به توانایی‌ها)
ارتباط (رابطه‌ی مثبت با دیگران)
وقتی والدین بیش از حد کنترل‌گر هستند، این نیازها سرکوب می‌شوند و احتمال بروز اضطراب، افسردگی و تعارض خانوادگی افزایش می‌یابد.
مغز نوجوان؛ در حال بازسازی
طبق پژوهش‌های منتشرشده در Frontiers in Psychology، مغز نوجوان نسبت به انتقاد و طرد اجتماعی حساس‌تر است. حمایت و همدلی والدین در این دوران می‌تواند از احساس افسردگی و انزوا پیشگیری کند.
به گزارش آکادمی روان‌پزشکی کودکان و نوجوانان آمریکا (AACAP)، بخش پیش‌پیشانی مغز که مسئول تصمیم‌گیری و کنترل هیجانات است، هنوز در حال رشد است. به همین دلیل رفتارهای ناگهانی یا تصمیم‌های هیجانی نوجوانان، بخش طبیعی از این مرحله‌ی رشد محسوب می‌شود.
سختگیری بیش از حد، رشد را متوقف می‌کند
مطالعه‌ای در نشریه Nature نشان داده والدینی که با خشونت کلامی یا کنترل بیش از حد برخورد می‌کنند، ناخواسته زمینه‌ی افسردگی را در نوجوانان افزایش می‌دهند.
در مقابل، والدینی که مرزها را به شکل قابل مذاکره تعیین می‌کنند و استقلال فرزندشان را به رسمیت می‌شناسند، باعث افزایش رضایت از زندگی، اعتماد به نفس و احساس امنیت روانی در او می‌شوند.
رفتارهایی که به ظاهر چالش‌برانگیزند، اما سالم‌اند
۱. نیاز به استقلال و تصمیم‌گیری
رفتار نوجوان: تمایل به انتخاب لباس، فعالیت‌ها یا دوستان بر اساس نظر شخصی.
چالش والدین: برداشت نادرست از این رفتار به عنوان نافرمانی.
چرا سالم است؟ تجربه‌ی تصمیم‌گیری حس شایستگی را افزایش می‌دهد. پژوهش منتشرشده در PubMed Central (PMC) نشان می‌دهد نوجوانانی که در تصمیم‌گیری‌ها مورد حمایت قرار می‌گیرند، عزت‌نفس و رضایت از زندگی بالاتری دارند.
۲. چانه‌زنی و گفت‌وگو درباره‌ی قوانین
رفتار نوجوان: پرسش درباره‌ی محدودیت‌ها یا مخالفت با برخی قوانین خانوادگی.
چالش والدین: برداشت از این رفتار به عنوان لجبازی یا بی‌احترامی.
چرا سالم است؟ گفت‌وگوی انتقادی باعث رشد تفکر منطقی، مهارت ارتباطی و توانایی حل تعارض می‌شود.
بر اساس مقاله‌ای در Journal of Adolescence، نوجوانانی که درباره‌ی قوانین با والدینشان گفت‌وگو می‌کنند، مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی قوی‌تری دارند.
۳. اهمیت روابط با هم‌سالان
رفتار نوجوان: تمایل به گذراندن زمان بیشتر با دوستان و وابستگی به گروه هم‌سالان.
چالش والدین: نگرانی از تأثیر منفی دوستان یا رفتارهای پرخطر.
چرا سالم است؟ ارتباط با هم‌سالان برای رشد مهارت‌های اجتماعی، همدلی و پشتیبانی عاطفی ضروری است.
پژوهش دیگری در PMC نشان می‌دهد نوجوانانی که هر روز حداقل یک ساعت فعالیت مشترک با والدین خود دارند، کمتر در معرض فشار گروهی قرار می‌گیرند و احساس امنیت خانوادگی بیشتری دارند.
جمع‌بندی: گفت‌وگو به جای کنترل
تحقیقات علمی تأکید دارند که بهترین رویکرد والدین، حمایت از استقلال همراه با تعیین مرزهای قابل گفت‌وگو است. درک علمی رفتار نوجوانان و انتخاب شیوه‌ی گفت‌وگومحور، به والدین کمک می‌کند رابطه‌ای پایدار، محترمانه و پر از اعتماد با فرزندشان بسازند.
در واقع، نوجوانی فصل شور رشد است؛ اگر با درک و همراهی طی شود، می‌تواند به زیباترین دوران رابطه‌ی والد و فرزند تبدیل شود.
منبع | موفقیت
