نماد فروهر چیست؟ معنی، مفهوم و تاریخچه یکی از مهم‌ترین نمادهای ایران باستان

نماد فروهر یکی از کهن‌ترین نمادهای ایرانی است که نشانه پادشاهی، شکوه و پیوند انسان با خداوند در ایران باستان است.

اینتین – در ادامه با معنی نماد فروهر، ریشه آن در دین زرتشت و اجزای مختلف این نشان آشنا شوید.

معرفی نماد فروهر

نماد فروهر یا فره‌وَهر یکی از قدیمی‌ترین نشانه‌های ایران باستان است که در کاخ‌ها، سنگ‌نگاره‌ها و آثار تاریخی کشور به چشم می‌خورد. این نماد بالدار یادآور قدرت، پادشاهی و شکوه ایرانیان است و در عین حال مفهومی عمیق و معنوی دارد.
قدمت نماد فروهر به بیش از ۴۵۰۰ سال پیش بازمی‌گردد و در تمدن‌های کهن مانند مصر، سومر و آشور نیز نمونه‌هایی از آن دیده شده است. اما در زمان کوروش کبیر و هخامنشیان، این نماد به عنوان نشانه رسمی پادشاهی ایران شناخته شد.

نماد فروهر در دین زرتشت

در آیین زرتشت، نماد فروهر (Faravahar) به عنوان فره‌وَشی شناخته می‌شود که به معنای «ذره‌ای از وجود پاک اهورامزدا» است.
زرتشتیان باور دارند که فروهر، روح الهی و جاودانه‌ی انسان است که پس از مرگ نیز از بین نمی‌رود و دوباره به جهان مینوی بازمی‌گردد.

هر سال، در آغاز ماه فروردین، فروهرهای نیاکان به زمین بازمی‌گردند و در روز سیزده‌به‌در دوباره به آسمان می‌روند. به همین دلیل، در میان زرتشتیان، این نماد نشانه‌ای از زندگی، پاکی و بازگشت روح است.

نماد فروهر در ایران باستان و آثار تاریخی

نماد فروهر در تخت جمشید

در دوران هخامنشی، نماد فروهر بر دیواره‌ها و کاخ‌های تخت جمشید دیده می‌شود. این نگاره‌ی بالدار، نمادی از فر کیانی (شکوه پادشاهی) و ارتباط پادشاه با اهورامزدا است.

نماد فروهر در نقش رستم و بیستون

در نقش رستم و کتیبه بیستون نیز تصویر فروهر دیده می‌شود که نماد قدرت، جاودانگی و هدایت الهی است. در قرن بیستم میلادی، زرتشتیان معاصر دوباره این نماد را به عنوان نشانه دین زرتشت و میراث ملی ایران احیا کردند.

معنی قسمت‌های مختلف نماد فروهر

نماد فروهر از اجزای گوناگونی تشکیل شده که هرکدام مفهومی اخلاقی و فلسفی دارند:

۱. چهره پیرمرد: نماد خرد، تجربه و دانایی انسان است.
۲. دست راست افراشته: نشان‌دهنده‌ی ستایش خداوند و بلنداندیشی انسان.
۳. حلقه در دست چپ: نشانه‌ی عهد و وفاداری؛ سرچشمه‌ی سنت حلقه ازدواج.
۴. بال‌های گشوده: بیانگر پیشرفت و سه اصل زرتشتی «پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک».
۵. دایره میانی: نماد چرخه‌ی زندگی و بازگشت اعمال به انسان.
۶. دو رشته آویز پایین: سمت راست نماد نیکی (سپنتا مینو) و سمت چپ نماد بدی (انگره مینو).
۷. دم سه‌قسمتی پایین: اشاره به پندار، گفتار و کردار بد که باید زیر پا گذاشته شوند.

چهره پیرمرد که به سمت راست است، نماد طلوع روشنایی و پیروزی راستی بر تاریکی می‌باشد.

نتیجه‌گیری

نماد فروهر فقط یک طرح باستانی نیست؛ بلکه نماد خرد، ایمان و اخلاق ایرانی است. این نشان از دوران باستان تا امروز، یادآور سه اصل انسانی گفتار نیک، کردار نیک و پندار نیک بوده و پیوندی جاودانه میان انسان و اهورامزدا را به تصویر می‌کشد.

نماد فروهر، جوهر فرهنگ ایرانی و یکی از ماندگارترین میراث‌های تمدن ایران‌زمین است.