عید غدیر خم یکی از مهم‌ترین عیدهای ما مسلموناست. توی این روز بود که حضرت علی (ع) بعد از پیامبر اکرم (ص) به عنوان امام و رهبر مسلمونا معرفی شدن. این روز توی تقویم ایران هم تعطیل رسمیه. اگه با ماجرای غدیر خم آشنا نیستی و دوست داری درباره رسم و رسوم این روز بدونی، تا آخر این مطلب باهامون همراه باش.
خلاصه ماجرای غدیر خم
اینتین– سال دهم هجری بود که خدا به پیامبر دستور داد. ایشون هم آخرین سفرشون رو به مکه رفتن تا هم مناسک حج رو آموزش بدن و هم ولایت امام‌ها رو اعلام کنن. توی این سفر، بیشتر از ۱۲۰ هزار نفر همراه پیامبر بودن. بعد از تموم شدن مراسم حج، فوری اعلام شد که همه حاجی‌ها مکه رو ترک کنن و برای یه برنامه مهم، توی محلی به اسم غدیر خم که نزدیک محل جدا شدن کاروان‌ها بود، جمع بشن. بعد از این فرمان، سه روز بعد از حج، یه عالمه آدم به سمت غدیر حرکت کردن.
روز ۱۸ ذی‌الحجه سال ۱۰ قمری، وقتی همه به اون محل رسیدن، پیامبر اکرم دستور دادن که همه وایسن و برای سه روز توقف آماده بشن. پیامبر به سلمان، ابوذر، مقداد و عمار گفتن که زیر چند تا درخت قدیمی رو آماده کنن و یه پارچه رو به عنوان سایبون روشون بندازن. زیر این سایبون، یه منبر به اندازه قد پیامبر، از سنگ و روانداز شتر درست کردن تا ایشون موقع سخنرانی به همه مردم مشرف باشن.
بعد از نماز جماعت ظهر، پیامبر اکرم (ص) رفتن بالای منبر و حضرت علی (ع) رو صدا کردن تا کنارشون و سمت راست وایسن. حضرت علی قبل از شروع خطبه، یه پله پایین‌تر، سمت راست پیامبر ایستاده بودن. پیامبر منتظر موندن تا همه مردم جلوی منبر جمع بشن و یه نگاه به چپ و راست جمعیت انداختن. بعدش سخنرانی تاریخی و آخرین خطبه رسمی خودشون رو برای مردم شروع کردن.
پیامبر اکرم (ص) اول حرفاشون خدا رو شکر و ستایش کردن و از قدرت و رحمت خدا گفتن و شهادت دادن که خودشون بنده خدا هستن. توی قسمت دوم حرفاشون رفتن سر اصل مطلب و گفتن که باید یه فرمان مهم درباره علی بن ابی‌طالب (ع) ابلاغ کنن و اگه این پیام رو نرسونن، رسالت الهی رو نرسوندن و از عذاب خدا می‌ترسن. توی بخش سوم خطبه، پیامبر امامت ۱۲ امام رو تا روز آخر دنیا اعلام کردن تا همه فتنه‌ها تموم بشه. از نکات مهم این سخنرانی این بود که ولایت امام‌ها برای همه آدما در طول زمان و همه جا عمومیت داره و حرفای ایشون توی دل جمعیت نفوذ کرد.
توی بخش چهارم خطبه، برای اینکه هیچ ابهامی نمونه و منافق‌ها نتونن کاری بکنن، پیامبر اکرم با دستای خودشون بازوهای امیرالمومنین (ع) رو گرفتن و ایشون رو بالا بردن و بعدش فرمودن: “هر کس من نسبت به او از خودش صاحب اختیارتر بودم، این علی هم نسبت به او صاحب اختیارتر است. هر که من مولای اویم پس علی مولای اوست. خدایا دوست بدار هر کس علی را دوست بدارد و دشمن بدارد کس او را دشمن بدارد و یاری کن هر کس او را یاری کند و خوار کن هر کس او را خوار کند.” بعد از اون کمال دین و تمام نعمت رو با ولایت امام‌ها اعلام کردن و خدا و فرشته‌ها و مردم رو شاهد گرفتن که این رسالت رو ابلاغ کردن.
توی بخش پنجم حرفاشون صریحاً گفتن که هر کس از ولایت امام‌ها سرپیچی کنه، کارای خوبش از بین میره و میره جهنم و بعدش بعضی از خصوصیات اخلاقی و فضایل امیرالمومنین (ع) رو گفتن. توی بخش‌های بعدی سخنرانی پیامبر درباره خشم خدا، اثرات ولایت و محبت اهل بیت (ع) و احکام الهی حرف زدن. توی آخرین قسمت خطبه هم بیعت زبانی و بعدش یه مطلبی رو مشخص کردن که خلاصهش اطاعت از ۱۲ امام و عهد و پیمان برای تغییر نکردن و رسوندن پیام غدیر به نسل‌های آینده و کسایی که اونجا نبودن بود و فرمودن که بگید: “با جان و زبان و دستمان بیعت می‌کنیم.”
بعد از تموم شدن سخنرانی، دو تا چادر برپا شد و مردم دسته‌دسته وارد چادر می‌شدن و با حضرت علی (ع) بیعت می‌کردن.
آداب و رسوم عید غدیر
برگزاری مراسم و جشن‌های عید غدیر از همون قرن‌های اول اسلام وجود داشته. برای اولین بار توی دوره آل بویه (سال ۳۵۳ قمری)، مراسم جشن عید غدیر خم توی بغداد برگزار شد. به دستور دیلمی، توی این روز شهر رو آذین‌بندی می‌کردن و مغازه‌ها تا صبح باز بودن و مردم برای نشونه شادی طبل می‌زدن، شیپور می‌زدن و آتیش‌بازی راه می‌انداختن. توی دوره صفویه هم جشن عید غدیر خم خیلی با شکوه بود؛ ولی توی زمان نادرشاه افشار برگزاری این جشن ممنوع شد. توی دوره قاجار هم این عید با احترام خاصی برگزار می‌شد.
امروزه توی جاهای مختلف ایران هر ساله جشن عید غدیر خم برگزار میشه و خیابون‌ها رو تزئین می‌کنن. همچنین توی این روز از کتیبه‌های مذهبی با جملات مربوط به عید غدیر، کنار درهای مساجد، حسینیه‌ها و جاهای دیگه که مراسم برگزار میشه، استفاده میشه.
این عید به “عید سادات” یا “عید سیدها” معروفه و مردم توی این روز به دیدن سادات میرن و سادات، پول‌هایی رو به عنوان عیدی به مهمونا میدن. مردم اعتقاد دارن که نگه داشتن این پول‌ها باعث افزایش رزق و روزی میشه. از دیگه رسم و رسوم عید غدیر میشه به اینا اشاره کرد:
زینت کردن
افطاری دادن
پخش شربت و شیرینی
شاد کردن دل بقیه
لباس نو و تمیز پوشیدن
هدیه دادن
آشتی کردن
کارگشایی (کمک به حل مشکلات دیگران)
توسعه دادن به زندگی (انجام کارهایی که باعث برکت و گشایش در زندگی میشه)
نماز، روزه و دعا کردن