وقتی والدین متوجه می‌شوند فرزند نوجوانشان به طور پنهانی سیگار می‌کشد، معمولاً با نگرانی، ترس و پرسش‌های زیادی روبه‌رو می‌شوند. چرا سیگار می‌کشد؟ چه باید بکنم؟ آیا با دعوا درست می‌شود؟
اینتین – واقعیت این است که برخورد درست با نوجوان سیگاری نیاز به درک، صبر و آگاهی دارد. در ادامه با مهم‌ترین دلایل سیگار کشیدن نوجوانان، نشانه‌های آن و بهترین روش برخورد و کمک به ترک سیگار آشنا می‌شوید.
چرا نوجوانان سیگار می‌کشند؟
نوجوانی دورانی حساس و پر از تغییر است. بسیاری از نوجوان‌ها به دلایل مختلف سراغ سیگار می‌روند؛ از جمله:
کنجکاوی و تجربه‌طلبی
فشار و تشویق دوستان
جلب توجه یا اثبات بزرگ شدن
استرس، ناراحتی یا مشکلات خانوادگی
گاهی هم الگوی اصلی خود والدین هستند. اگر پدر یا مادر سیگاری باشند، احتمال سیگاری شدن نوجوان چند برابر می‌شود.
نشانه‌های نوجوان سیگاری
قبل از هر واکنشی، باید مطمئن شوید فرزندتان سیگار می‌کشد. نشانه‌های رایج شامل موارد زیر است:
بوی سیگار روی لباس یا در اتاق
سرفه‌های مداوم و خستگی زودهنگام
زردی دندان و لکه روی انگشتان
پنهان‌کاری، پرخاشگری یا تغییر ناگهانی دوستان
افت تحصیلی، بی‌انگیزگی و گوشه‌گیری
واکنش درست والدین: آرامش، نه عصبانیت!
اگر متوجه شدید نوجوانتان سیگار می‌کشد، به هیچ‌وجه دعوا یا تهدید نکنید. این کار فقط باعث پنهان‌کاری و دروغ‌گویی می‌شود. در عوض:
با آرامش با او صحبت کنید و گوش بدهید.
بپرسید چه چیزی باعث شده سیگار بکشد.
از سرزنش، مقایسه و تحقیر پرهیز کنید.
احساس امنیت و درک شدن را برایش فراهم کنید.
اگر خودتان سیگاری هستید…
نوجوانان از رفتار والدین الگو می‌گیرند. اگر خودتان سیگار می‌کشید، ترک آن بهترین پیامی است که می‌توانید به فرزندتان بدهید. با او همراه شوید و نشان دهید که ترک سیگار شدنی است.
نقش مدرسه و معلم‌ها
معلمان نقش بسیار مهمی در کاهش مصرف سیگار میان نوجوانان دارند. سرزنش یا تحقیر دانش‌آموز سیگاری نتیجه‌ای ندارد. گفت‌وگوی صمیمانه، برگزاری کارگاه‌های آموزشی و توضیح علمی درباره مضرات سیگار می‌تواند تأثیر مثبتی داشته باشد.
برنامه‌ریزی برای ترک سیگار نوجوان
برای کمک به ترک سیگار، یک برنامه ساده و قابل انجام طراحی کنید:
تعیین تاریخ مشخص برای ترک
پرهیز از محیط‌های آلوده به دود
ورزش روزانه یا پیاده‌روی
استفاده از آدامس بدون شکر یا خوراکی سالم برای مشغول بودن دهان
تشویق با هدیه یا پاداش در هر مرحله موفقیت
شرکت در جلسات مشاوره یا کارگاه‌های ترک سیگار
سیگار الکترونیکی؛ خطر جدید نوجوانان
برخلاف تصور، سیگارهای الکترونیکی هم اعتیادآور هستند و ضرر کمی ندارند. به فرزندتان توضیح دهید که بخار این دستگاه‌ها حاوی مواد شیمیایی مضر است و هیچ نقشی در ترک سیگار ندارد.
پیشگیری از سیگار کشیدن نوجوانان
پیشگیری از سیگار باید از دوران کودکی شروع شود. چند راهکار مؤثر:
گفت‌وگوی صادقانه از سنین پایین درباره مضرات سیگار
پرهیز از سیگار کشیدن جلوی فرزندان
اطمینان از فضای سالم مدرسه
آموزش مهارت «نه گفتن» به پیشنهاد دوستان
کنترل هزینه‌ها و پس‌انداز درآمد نوجوان
توضیح درباره عوارض ظاهری سیگار مثل زردی دندان و بوی بد دهان
دلایل اصلی اعتیاد نوجوانان به سیگار
شناخت علت، اولین قدم در درمان است. از مهم‌ترین عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
فشار دوستان یا نیاز به پذیرفته شدن در گروه
مشکلات خانوادگی یا عاطفی
الگو گرفتن از والدین سیگاری
کمبود عزت نفس یا احساس تنهایی
مشکلات در مدرسه یا افت تحصیلی
نقش هنر و رسانه در تصویرسازی غلط از سیگار
گاهی نوجوانان با دیدن نقاشی‌ها یا فیلم‌هایی از «نوجوان سیگاری» تصور می‌کنند سیگار کشیدن نشانه خاص بودن یا بلوغ است. والدین می‌توانند با گفت‌وگو و آموزش، این تصویر غلط را اصلاح کنند و به فرزندشان بیاموزند که خلاقیت و جذابیت واقعی از درون می‌آید، نه از دود سیگار.
جمع‌بندی: مهربانی، آگاهی، و همراهی
سیگار کشیدن در نوجوانی فقط یک عادت نیست، بلکه نشانه‌ای از نیاز عاطفی یا فشار روانی است. والدین باید به جای واکنش تند، با آگاهی و محبت مسیر ترک را هموار کنند. نوجوان‌ها بیشتر از هر زمان دیگری به درک شدن، شنیده شدن و همراهی نیاز دارند.
منبع | نوجوان ها
