دوران نوجوانی یکی از حساس‌ترین و پرچالش‌ترین مراحل زندگی است و ارتباط قوی و صمیمانه والدین با نوجوانان در این دوره اهمیت حیاتی دارد. این ارتباط به والدین کمک می‌کند تا نیازها، احساسات و دغدغه‌های نوجوانشان را بهتر بفهمند و حمایت و راهنمایی درستی ارائه دهند. این تعامل سازنده می‌تواند به افزایش اعتماد به نفس نوجوان، کاهش رفتارهای پرخطر و تقویت روابط خانوادگی منجر شود و او را برای ورود موفقیت‌آمیز به دنیای بزرگسالی آماده کند.
اینتین – اما چطور می‌توانیم این ارتباط را بسازیم؟ اغلب والدین فکر می‌کنند با بزرگ شدن فرزند، دیگر نیازی به توجه و ابراز علاقه نیست، در صورتی که نیاز به توجه و محبت همواره وجود دارد، فقط نوع ابراز آن تغییر می‌کند. گاهی هم بی‌توجهی والدین، شکاف عمیقی بین آن‌ها و فرزندشان ایجاد می‌کند که پر کردنش آسان نیست. در ادامه، به بررسی راهکارهای همراهی موثر با نوجوانان می‌پردازیم.
به علایق نوجوانتان توجه واقعی نشان دهید
گاهی والدین فقط به کارهایی علاقه نشان می‌دهند که مطابق میل خودشان است. وقتی نوجوانان تجربه‌ها، ایده‌ها و علایقشان را مطرح می‌کنند، والدین تمایلی نشان نمی‌دهند، چون فکر می‌کنند نوجوانان منطق درستی ندارند. یکی از مهم‌ترین کارهایی که باید برای ارتباط بهتر انجام دهید، این است که اشتیاقتان را نسبت به کارها، ایده‌ها، احساسات و تجارب آن‌ها افزایش دهید.
مثلاً نسبت به نظر، احساسات و عقایدشان کنجکاوی و علاقه نشان دهید. به جای امر و نهی کردن، تجارب خود را در اختیارشان بگذارید و هرگز آن‌ها را به خاطر تصمیمات یا علاقه‌شان سرزنش نکنید. حتی اگر در جمع حرفی می‌زنند که تایید شما نیست یا از حوصله جمع خارج است، آن‌ها را تحقیر یا سرزنش نکنید.
نوجوان را قضاوت نکنید
والدین اغلب در مورد سوال‌ها و کنجکاوی‌های نوجوانان قضاوت‌های ناآگاهانه و جهت‌گیری‌های خاص دارند که شاید عمدی هم نباشد. اما وقتی نوجوان چنین واکنش‌هایی را ببیند، دیگر حاضر نیست پرسش‌ها یا مسائلش را با شما در میان بگذارد و شکاف بین شما عمیق‌تر می‌شود. برعکس، وقتی نوجوان ببیند که به خاطر پرسش‌ها یا مسائلش سرزنش نمی‌شود و شما به جای او تصمیم نمی‌گیرید، خیلی راحت‌تر مسائل خود را با شما در میان می‌گذارد.
پس برای جلب نظر نوجوان و گسترش ارتباطات، لازم است که او را تشویق کنید و نه قضاوت. فراموش نکنید که برای این کار، نوجوان نباید همیشه مطابق میل شما عمل کند تا او را تشویق کنید.
نوجوان را به حال خود رها نکنید
متاسفانه بیشتر والدین در حساس‌ترین مرحله رشد فرزندانشان، یعنی نوجوانی، بخش زیادی از آموزش‌ها را به دیگران می‌سپارند. لازم نیست والدین هم معلم خوب باشند، هم ورزشکار خوب و هم در همه امور متخصص؛ چون خود نوجوان هم ترجیح می‌دهد مهارت‌های تخصصی‌تر را از کسی غیر از والدینشان یاد بگیرند. اما آن‌ها دوست دارند در مسیر یادگیری این فعالیت‌های تخصصی، یک نفر همیشه آن‌ها را همراهی کند. چه کسی بهتر از والدین می‌تواند در این حوزه تخصصی‌تر هم او را همراهی کند؟
پس حضور همیشگی شما در کنار نوجوان، باعث محکم‌تر شدن پیوند عاطفی بین شما می‌شود که این موضوع، یکی از کلیدهای برقراری ارتباط صحیح با نوجوان است.
با تناقض در رفتار، نوجوان را گیج نکنید
فراموش نکنید که نوجوانان اغلب با گفتار، رفتار و کردار والدینشان در تعارض هستند. یعنی وقتی می‌خواهند در مورد مسائل مهم زندگی‌شان تصمیم بگیرند یا کارهای شخصی‌شان را بدون کمک والدین انجام دهند، شما آن‌ها را “کودک” و “ناکارآمد” می‌نامید. اما وقتی زمان ابراز محبت می‌شود، می‌گویید: “شما دیگر بزرگ شده‌اید!” نوجوان چگونه می‌تواند توجیهی برای این رفتار متناقض داشته باشد؟
ما همیشه به محبت یکدیگر نیازمندیم. این کار باعث می‌شود جوی از اطمینان و امنیت بر خانواده حاکم شود و اعتماد به نفس و عزت نفس آن‌ها هم بیشتر شود. همچنین باعث می‌شود نوجوانان متوجه شوند که والدینشان هنوز آن‌ها را دوست دارند.
علاقه را به شیوه نوجوان ابراز کنید
بسیاری از کودکان از سن دو سال و نیم به بالا با محدودیت‌های والدین، احساس “من خوب نیستم” را تجربه می‌کنند و ممکن است در مراحل مختلف رشد اعتماد به نفسشان را از دست بدهند. یعنی دائم به فکر برآورده کردن خواسته‌های دیگران باشند یا در ارتباط با دیگران انعطاف زیادی داشته باشند و همیشه مطابق میل آن‌ها رفتار کنند تا تایید دیگران را به دست آورند.
اگر افراد به موقع و به شیوه لازم، ابراز علاقه درست و احساس خوب بودن را تجربه نکنند، در آینده تا حدود زیادی اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهند. چرا که احساس مثبت نوجوانان به خود، در درجه اول با تاییدی است که والدین به آن‌ها می‌دهند یا احساس خوبی که نسبت به ظاهر خود دارند.
والدین باید بدانند که به هر نوجوان باید به شیوه‌ای خاص ابراز علاقه کرد؛ مثلاً نوجوانان با توجه به جنسیت، نوع تربیت یا عوامل مختلف دیگر با هم متفاوت هستند. در دوران نوجوانی، میزان ابراز علاقه به نوجوان تغییر نمی‌کند؛ بلکه فقط نوع آن عوض می‌شود. بنابراین باید حتما نحوه درست ابراز علاقه را با توجه به خواسته‌های خود نوجوان و سایر عوامل اجتماعی انتخاب کنید.
اگر گاهی می‌بینید که بعضی نوجوانان از ابراز علاقه شما استقبال نمی‌کنند، ناراحت نشوید و فکر نکنید آن‌ها دیگر شما را دوست ندارند؛ شاید هنوز نوع ابراز علاقه درستی را که فرزندتان خواهان آن است، پیدا نکرده‌اید. گاهی اوقات حتی یک توجه یا تایید در جمع می‌تواند به نوجوان احساس اطمینان، اعتماد و ارزشمندی لازم را ببخشد.
به جای “در کنار هم بودن”، “با هم بودن” را تمرین کنیم
فراموش نکنید مهم این نیست که نوجوان شما فقط در کنارتان باشد و با شما زندگی کند؛ بلکه مهم “با هم بودن” و “توجه داشتن به یکدیگر” است. یعنی در طول روز حتماً باید ساعاتی را در کنار هم و با هم بگذرانید. حتی لازم است والدین علایق مشترک بین خود و فرزندانشان را تشخیص دهند تا بتوانند از اوقاتی که در کنار هم هستند، لذت ببرند.
مثلاً اگر فرزندتان به آشپزی علاقه دارد، بهتر است در انجام کارهای خانه از او کمک بگیرید. یا اگر بازی‌های کامپیوتری دوست دارد، ساعاتی را در کنار او به انجام این‌گونه بازی‌ها بپردازید و حتی اگر لازم بود، از آن‌ها چیزهای جدیدی یاد بگیرید.
یکی دیگر از راه‌ها برای ایجاد ارتباط بهتر با نوجوانان این است که قبل از اینکه چراغ اتاق او خاموش شود و بخوابد، چند لحظه کنار او بنشینید تا بتوانید در فضایی راحت و صمیمی با هم در مورد اتفاقات کل روز صحبت کنید.
همچنین می‌توانید ساعت‌هایی را به “با هم بودن” اختصاص دهید، به شرطی که تلویزیون و موبایل‌ها خاموش باشند و حتماً در کنار تمام اعضای خانواده شام یا ناهار بخورید. این لحظات کوچک اما مهم، پایه‌های یک رابطه عمیق و پایدار را بنا می‌نهند.
