دوران نوجوانی یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین دوره‌های زندگی انسان است؛ زمانی که ذهن و احساسات در حال رشد و تغییرند و نوجوان هنوز بین دنیای کودکی و بزرگسالی در نوسان است.
اینتین – همین تغییرات رفتاری و هیجانی گاهی باعث بروز حالت‌هایی می‌شود که به آن «سندروم بلوغ» می‌گویند. اما چطور می‌توان به نوجوان کمک کرد تا از این مرحله پرچالش، سالم و با احساس ارزشمندی عبور کند؟
خانواده؛ نخستین و امن‌ترین پناهگاه نوجوان
خانواده، اولین محیطی است که نوجوان در آن احساس امنیت می‌کند. اگر فضای خانه صمیمی و بدون قضاوت باشد، نوجوان می‌تواند با آرامش از احساسات و دغدغه‌هایش بگوید. والدین باید شنونده‌ی خوبی باشند تا بتوانند نقاط ضعف و قوت فرزندشان را بشناسند و با گفت‌وگو و مهارت حل مسئله، به رشد او کمک کنند.
ارزش‌های اخلاقی نیز در همین محیط شکل می‌گیرند. وقتی کودک از والدین خود رفتار اخلاقی می‌بیند، یاد می‌گیرد که در آینده چارچوب‌های شخصی‌اش را بر اساس همین ارزش‌ها بسازد. در دوران بلوغ، باید به نوجوان فرصت داد تا بر پایه‌ی این آموخته‌ها، ارزش‌های خودش را انتخاب کند و در تماس با همسالان، استقلال فکری پیدا کند.
پذیرش نوجوان، نه سرزنش او
دوران بلوغ پر از احساسات متغیر است؛ گاهی شور و هیجان، گاهی سردرگمی و گاهی حتی پرخاش. والدین باید بدانند این تغییرات طبیعی است و به‌جای واکنش تند، با درک و صبر برخورد کنند.
ارزش‌ها و باورهای نوجوان در طول زمان و با تجربه تغییر می‌کنند، بنابراین بهتر است والدین حساسیت افراطی نداشته باشند و به فرزندشان فرصت تجربه بدهند.
اگر والدین بیش از حد نگران یا کنترل‌گر باشند، نوجوان از آن‌ها فاصله می‌گیرد و در زمان نیاز به راهنمایی، احساس تنهایی و کمبود حمایت می‌کند. بهترین راه، تبدیل رابطه‌ی والد و فرزند به نوعی رفاقت محترمانه است تا نوجوان احساس کند همیشه کسی را دارد که بدون قضاوت، در کنارش است.
تقویت احساس ارزشمندی و توانمندی در نوجوان
وقتی خانواده دیدگاه‌های نوجوان را با احترام می‌شنود، احساس ارزشمندی در او شکل می‌گیرد. در این حالت، نوجوان بدون ترس از قضاوت، نظرش را بیان می‌کند و خانواده هم می‌تواند او را در مسیر رشد هدایت کند.
تشویق متعادل، نه افراطی، نقش مهمی دارد. تشویق بیش از اندازه باعث ایجاد احساس کاذب ارزشمندی می‌شود و در نهایت، برعکسِ هدف ما، حس بی‌کفایتی را در نوجوان تقویت می‌کند. پس تشویق باید واقعی، بجا و متناسب با تلاش و توان فرزند باشد.
پرهیز از مقایسه و رفتار تبعیض‌آمیز
هیچ چیز به اندازه‌ی مقایسه‌ی نوجوان با دیگران به عزت‌نفس او آسیب نمی‌زند. والدین باید تفاوت‌های فردی را بپذیرند و اجازه دهند نوجوان بر اساس علایق و استعدادهایش مسیر خود را انتخاب کند.
اگر تأیید والدین مشروط به رفتار مطابق با معیارهای شخصی آن‌ها باشد، نوجوان یاد می‌گیرد برای ارزشمند بودن، باید دیگران را راضی کند. این باور خطرناک در آینده باعث ضعف در تصمیم‌گیری و کاهش اعتمادبهنفس خواهد شد.
مسئولیت‌پذیری؛ تمرینی برای بلوغ فکری
واگذاری نقش‌ها و مسئولیت‌های متناسب با سن و توان نوجوان، به او حس ارزشمندی و اعتمادبهنفس می‌دهد. بهتر است خانواده در تصمیم‌گیری‌های ساده هم از او نظر بخواهد تا حس مشارکت و تعلق شکل بگیرد.
همچنین باید یادآور شویم که اشتباه کردن بخشی طبیعی از یادگیری است. نوجوان باید بداند خطا، نشانه‌ی ناتوانی نیست بلکه فرصتی برای رشد است. وقتی بداند حتی در اشتباهاتش هم مورد اعتماد و محبت والدین قرار دارد، خود را انسان ارزشمندی می‌بیند که می‌تواند اشتباهاتش را جبران کند.
جمع‌بندی
عبور سالم از دوران بلوغ با عشق، صبر، درک و گفت‌وگو ممکن است. نوجوانی که در فضایی پرمحبت و بدون قضاوت رشد کند، یاد می‌گیرد خودش را با همه‌ی نقاط قوت و ضعفش بپذیرد.
اگر والدین به فرزندشان آزادی تجربه، فرصت مسئولیت‌پذیری و اطمینان از حمایت بی‌قید و شرط بدهند، او می‌تواند با اعتمادبهنفس، از مرحله‌ی پرهیجان بلوغ عبور کرده و به بزرگسالی سالم و متعادل برسد.
منبع | موفقیت
