با تحقیق درباره سعدی، یکی از مشهورترین شاعران ایران برای دانش آموزان تو این مطلب همراهمون باشین.
اینتین – سعدی شیرازی از مشهورترین و تأثیرگذارترین شاعران زبان فارسی است که نامش با ادبیات اخلاقی، حکمت‌آموز و عاشقانه گره خورده است. اگرچه بیشتر ما نام او را شنیده‌ایم، اما زندگی‌نامه این شاعر پرآوازه قرن ششم و هفتم هجری، پر از فراز و نشیب‌هایی است که کمتر به آن پرداخته شده است. در ادامه با زندگی، آثار و ویژگی‌های فکری و هنری سعدی آشنا می‌شوید.
تولد و تحصیلات سعدی
سعدی با نام کامل ابومحمّد مُشرف‌الدین مُصلِح بن عبدالله بن مشرّف در سال ۱۲۱۰ میلادی برابر با ۵۸۹ هجری شمسی در شیراز به دنیا آمد. نام کوچک او «مصلح» برگرفته از نام پدربزرگ پدری‌اش است. پدر سعدی، مردی دیندار و از کارکنان دربار اتابک فارس بود که نقش مهمی در تربیت ابتدایی او ایفا کرد.
اما سعدی در ۱۲ سالگی پدرش را از دست داد و پس از آن، تحت سرپرستی پدربزرگ مادری‌اش، مسعود بن مصلح الفارسی بزرگ شد. در ۱۴ سالگی، همزمان با حمله «سلطان غیاث‌الدین خوارزمشاه» به شیراز، ناچار به ترک وطن شد و به بغداد رفت.
در ۱۷ سالگی، وارد مدرسه نظامیه بغداد شد؛ یکی از معتبرترین مراکز علمی آن زمان. در آنجا نزد استادانی چون «جمال‌الدین ابوالفرج عبدالرحمن» علوم مختلفی همچون صرف و نحو عربی، فقه، حدیث، طب، نجوم، فلسفه، منطق و حکمت را فرا گرفت.
سفرهای سعدی و بازگشت به شیراز
پس از اتمام تحصیلات، سعدی به عنوان واعظ و مبلغ دینی، سفرهایی طولانی را آغاز کرد که نزدیک به ۳۰ سال به طول انجامید. گفته می‌شود تا ۴۵ سالگی به کشورهای مختلفی از جمله دمشق، بعلبک، حجاز، هندوستان، فلسطین و آذربایجان سفر کرد و به تدریس و ارشاد پرداخت.
سعدی در حدود سال ۱۲۵۶ میلادی و در سن ۴۶ سالگی به شیراز بازگشت. این دوران همزمان با حضور مغولان در ایران و سقوط حکومت‌هایی مانند خوارزمشاهیان، عباسیان و اتابکان فارس بود. او در دربار ابوبکر بن سعد زنگی، حاکم وقت فارس، جایگاه ویژه‌ای پیدا کرد و آثار مهمش را به او و پسرش تقدیم کرد.
آثار بزرگ سعدی؛ بوستان و گلستان
سعدی پس از بازگشت به شیراز، دست به نگارش مهم‌ترین آثارش زد:
بوستان
در سال ۱۲۵۷ میلادی (۴۷ سالگی)، کتاب بوستان را به نظم سرود. این کتاب که در گذشته با عنوان «سعدی‌نامه» شناخته می‌شد، شامل حدود ۴۰۰۰ بیت شعر در قالب مثنوی است. موضوعات آن اخلاقی، تربیتی، اجتماعی و عرفانی است و به ابوبکر بن سعد زنگی تقدیم شده.
گلستان
سعدی یک سال بعد از نوشتن بوستان، در حالی که دچار نوعی ناامیدی از گذران عمر شده بود، با تشویق اطرافیانش، کتاب گلستان را نوشت. این کتاب به نثر آهنگین و آمیخته با نظم است و از شاهکارهای نثر فارسی به شمار می‌رود.
گلستان هشت باب دارد:
سیرت پادشاهان
اخلاق درویشان
فضیلت قناعت
فوائد خاموشی
عشق و جوانی
ضعف و پیری
تأثیر تربیت
آداب صحبت
گلستان نیز به سعد بن ابوبکر بن سعد زنگی تقدیم شده است.
غزلیات و هزلیات سعدی
سعدی حدود ۷۰۰ غزل دارد که بیشتر آن‌ها با موضوع عشق سروده شده‌اند، اما او در غزلیاتش از مضامین عرفانی، پندآموز و اجتماعی نیز بهره برده است. این غزل‌ها در چهار دفتر گردآوری شده‌اند:
طیبات
بدایع
خواتیم
غزلیات قدیم
علاوه بر غزلیات، سعدی آثاری طنزآمیز و شوخ‌طبعانه نیز دارد که با نام هزلیات شناخته می‌شوند. این آثار شامل سه رساله با عناوین:
مطایبات
مضحکات
خبیثات
می‌باشند و با زبان تند و بی‌پرده به انتقاد از ناهنجاری‌های اجتماعی می‌پردازند.
تأثیر شاهنامه بر سعدی
سعدی به شاهنامه فردوسی علاقه زیادی داشت و در برخی آثارش به آن و شخصیت‌هایش اشاره کرده است. از نظر قالب و وزن نیز کتاب بوستان تحت تأثیر شاهنامه و به سبک مثنوی سروده شده است.
سبک سعدی و ویژگی‌های شعر او
در ابتدای کار، سعدی از سبک خواجه عبدالله انصاری پیروی می‌کرد، اما به مرور سبک خاص خودش را پدید آورد. او به زبان بسیار ساده، روان و در عین حال عمیق، مفاهیم اخلاقی، اجتماعی و انسانی را بیان می‌کرد. طنز، حکمت، نکته‌سنجی، و ایجاز از ویژگی‌های اصلی سبک سعدی است.
درگذشت سعدی و آرامگاه او
درباره زمان دقیق وفات سعدی اتفاق نظر وجود ندارد، اما بیشتر منابع، سال ۶۹۰ هجری قمری و سن ۸۴ سالگی را محتمل‌تر می‌دانند. وی را در خانقاه شخصی‌اش در شیراز که سال‌های پایانی عمرش را در آنجا گذرانده بود، به خاک سپردند.
آرامگاه سعدی یا سعدیه، اکنون یکی از جاذبه‌های فرهنگی مهم در شمال شرقی شیراز، نزدیک باغ دلگشا و دامنه کوه «پهندژ» قرار دارد و هر ساله علاقه‌مندان بسیاری را به خود جذب می‌کند.