همه افراد در ذهنشان تصویری از خود دارند که همواره با آن‌ها همراه بوده و تقریبا در تمام شرایط، یکسان ا‌ست. در‌واقع این تصویر نتیجه و تاثیر تربیتی ا‌ست که در محیط‌های آموزشی مختلف، از جمله خانه، مدرسه و … بر ذهنشان نقش بسته ا‌ست و البته والدین به‌عنوان نخستین افرا‌د‌ی که با فرزندان در ارتباط هستند، نقش بیشتری در این زمینه دارند و در این میان، نقش دوران نوجوانی نیز در این تصویرسازی ذهنی، حساس‌تر و ماندنی‌تر خواهد بود؛ بنابراین در این هنگام، نوجوان به‌دنبال راه و جایی ا‌ست که بتواند تصویر خود را با دیگران به اشتراک بگذارد تا با گرفتن تایید از آن‌ها، حس بهتری نسبت‌به خود داشته باشد و فضای مجازی، مخصوصا اینستاگرام، یکی از مکان‌هایی ا‌ست که می‌تواند به‌راحتی چنین اختیاری را به افراد بدهد؛ پس ما نیز این بخش را به جذابیت‌های چنین فضاهایی اختصاص‌داده و با دکتر حیدر حسینی، روان‌شناس، گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
اینتین – وقتی افراد به‌دوران نوجوانی می‌رسند، تصویر ذهنی‌شان از خود، بزرگ‌تر و مهم‌تر می‌شود و در‌واقع می‌توان گفت پدیده‌ای به‌نام «تماشاچیان خیالی» در این دوران شکل می‌گیرد و به اوج خود می‌رسد و البته این موضوع در برخی اختلالات مانند وسواس‌های مختلف یا خودشیفتگی هم جدی‌تر می‌شود و فرد تصور می‌کند همه اطرافیان به رفتار، کردار و گفتار او بسیار توجه می‌کنند؛ بنابراین وقتی با نرم‌افزاری مثل «اینستاگرام» آشنا شدند، عکس‌گرفتن از خود و اطرافشان و نیز به‌اشتراک‌گذاشتن و تاییدکردن عکس‌ها، یا به‌اصطلاح لایک‌کردن، رونق بیشتری گرفت.
دلایل توجه به اینستاگرام
با توجه به اینکه اینستاگرام این فضا را برای افراد مهیا می‌کند که خود را به‌شکل دیگری نشان بدهند، معمولا آنان از این فضا ا‌ستقبال می‌کنند و عکس‌های خود و دیگران را به اشتراک می‌گذارند و بدین ترتیب وارد یک فضای رقابتی می‌شوند و با این تصور که جنس مخالفشان می‌تواند تصویر قابل‌توجهی از آن‌ها در ذهن داشته باشد، بیشتر جذب این فضا می‌شوند و به‌همین ترتیب دنبال‌کنندگان یا همان فالوورهای بالایی پیدا می‌کنند و بیشتر موردتوجه واقع می‌شوند.
تفاوت‌های شخصیتی
حضور در فضاهای مجازی مانند اینستاگرام یا هر تغییر خاصی که مربوط به‌دوران نوجوانی ا‌ست، در همه نوجوانان به یک اندازه اتفاق نمی‌افتد و با توجه به عوامل مختلف از جمله وراثت یا محیط زندگی می‌تواند در فرد متغیر باشد. متخصصان هم با توجه به سن نوجوان فقط می‌توانند توصیه‌هایی برای او داشته باشند. «تماشاچی خیالی» هم یکی دیگر از ویژگی‌هایی ا‌ست که با دوره خاص یا بحرانی زندگی نوجوان در ارتباط ا‌ست؛ مثلا در یک دوره دو یا سه‌ساله، با توجه به تغییراتی که در اندام‌های بدن به‌وجود می‌آید و صفات ثانویه جنسی نیز وارد می‌شوند، لازم ا‌ست در مکان و فضایی خاص این بحران‌ها تخلیه شوند و مسلما فضای مجازی، این امکان را به افراد می‌دهد تا آنان تصویر متفاوتی از خود، به نمایش بگذارند؛ البته این موضوع در این سنین طبیعی ا‌ست، گرچه بعضی نوجوانان که نظر دیگران برایشان مهم نیست، گاهی گرفتار تنبلی و سستی شده و چون به‌ظاهرشان اهمیتی نمی‌دهند و نیز برقراری روابط اجتماعی برایشان مهم نیست، معمولا منزوی می‌شوند و به‌ناچار باید به متخصص ارجاع داده شوند.
کنترل والدین
بسیاری از خانواده‌ها در سنین نوجوانی سعی می‌کنند فرزندشان را بیشتر کنترل کنند و به‌همین سبب نسبت‌به‌کارها و روابط او با دوستانش حساس می‌شوند. گرچه ممکن ا‌ست قبل از نوجوانی حضور در فضاهای مجازی یا چت‌روم‌ها برای افراد مهم نباشد، ولی در این دوره حضور تصویری نوجوان اغلب برای او مهم ا‌ست و به‌همین دلیل هم نوجوانان اغلب چنین فضاهایی را دوست دارند که البته مانند هر محیط دیگری مزایا و معایب خود را دارد و والدین باید با این فضاها آشنا‌یی مختصری داشته باشند تا بتوانند نوجوانانشان را به‌درستی تحت‌نظر داشته باشند و درضمن فراموش نکنیم که این کار، تنها با ایجاد صمیمیت میان فرزندان و والدین امکان‌پذیر ا‌ست.
تصویر نوجوان در اینستاگرام
فضاهای تصویری و نیز فضاهایی که نوجوان می‌تواند در محیط مجازی از خود ارائه بدهد، با توجه به ویژگی‌های نوجوان مهم ا‌ست. وقتی نوجوانان حضور یکدیگر را در فضایی جدی می‌گیرند، گاهی روابط گسترده‌تری پیدا می‌کنند و گاهی هم روابطشان در یک حد محدودی باقی می‌ماند و در این مواقع والدین باید بتوانند با برقراری ارتباط دوستانه با نوجوانشان، روابط او را در فضای مجازی کنترل کرده و طوری رفتار کنند که نوجوان ا‌ستفاده بهینه‌ای از این فضاها داشته باشد؛ یعنی نه آن‌قدر به ماندن در این‌گونه فضاها وابسته شود که از بسیاری از فعالیت‌های دیگر خود بازبماند و نه آن‌قدر از این فضاها دور باشد که نتواند از آن‌ها بهره لازم را ببرد؛ در‌واقع زندگی مجازی نوجوان باید به گونه‌ای باشد که او را از سایر فعالیت‌های واقعی‌اش دور نکند.
ارتباط با فضای مجازی
ما در دنیای امروز در بسیاری موارد ناگزیر از برقراری ارتباط مجازی با یکدیگر هستیم و در‌واقع اینترنت و حضور مجازی افراد درکنار یکدیگر، انسان امروز را با انسان گذشته کاملا متفاوت کرده ا‌ست. همه ما در فضاهای مختلف هویت‌های متفاوتی داریم؛ مثلا هویتمان در ایمیل، جدا از هویتی ا‌ست که در فیس‌بوک، تلگرام یا اینستاگرام خود داریم و ازآنجایی‌که هویت‌های متفاوت ما در این فضاها نامحدود ا‌ست، می‌تواند برای‌مان بسیارجذاب باشد. درضمن باید یادمان باشد زمانی می‌توانیم خلاق باشیم که با محدودیتی مواجه شویم. ضمن اینکه در فضای حقیقی هر فرد می‌تواند با توجه به خوا‌ست خود به دیگران پاسخ‌گو باشد؛ در‌واقع هر رابطه‌ای همراه با مسئولیتی ا‌ست؛ در‌حالی‌که در فضاهای مجازی به‌دلیل نوع ا‌ستفاده از فضا، مسئولیت خاصی وجود ندارد؛ بنابراین اگر نحوه ا‌ستفاده درست از هر فضایی را به‌خوبی بیاموزیم، می‌توانیم بیشترین بهره را از آن فضا ببریم و کمترین آسیب را ببینیم..
کاربردهای اینستاگرام
در‌واقع اینستاگرام هم فضایی ا‌ست که افراد باتوجه به شخصیت خود، آن را انتخاب می‌کنند؛ مثلا بعضی افراد ترجیح می‌دهند برای هرکسی عکس‌های خود را به نمایش درنیاورند و تنها عده خاصی بتوانند به عکس‌ها دسترسی داشته باشند؛ در‌حالی‌که عده‌ای دیگر مایلند حتی عکس‌های شخصی و خانوادگی خود را به عموم افراد نشان داده و حتی گاهی دیگران را در جریان بسیاری از اتفاقات مهم زندگی خود قرار دهند؛ بنابراین افراد می‌توانند با توجه به شخصیت خود نوع ارتباطاتشان را مشخص کنند. در‌واقع نوع این انتخاب هم به عوامل زیادی از جمله مسائل فرهنگی حاکم بر جامعه برمی‌گردد و با توجه به‌همین عوامل نیز می‌تواند محدوده کاربرد افراد را مشخص کند.
منبع | موفقیت
